Droogte
Door de klimaatverandering nemen weersextremen toe. Het is vaker heet, koud, droog of extreem nat. Droogte, zeker over langere periode, is niet goed voor de natuur. Het Zuid-Hollands Landschap pleit daarom voor meer robuuste, verbonden natuur met een gezonde, klimaatbestendige eigen waterhuishouding. Want natuur van formaat met een eigen watersysteem is beter bestand tegen weersextremen en kan zelfs helpen de effecten daarvan tegen te gaan.
Alles wat leeft heeft water nodig
De droogte door lange, warme zomers komt bovenop al bestaande structurele problemen zoals verdroging, achteruitgang van waterkwaliteit en stikstof. Kwetsbare en waterafhankelijke natuur wordt daardoor extra hard geraakt. Vaak wordt geprobeerd de gevolgen te verzachten door gebiedsvreemd water in te laten, maar dat leidt regelmatig tot nieuwe problemen zoals blauwalg of te veel voedingsstoffen. Wij zetten in op een natuurlijkere aanpak: water langer vasthouden in en rond natuurgebieden. Denk aan waterbuffers gevuld met regenwater en schone kwel, hogere peilen in bufferzones en voorzieningen zoals stuwtjes of het tijdelijk dempen van sloten. Zo blijft het water langer beschikbaar voor planten en dieren en kan de natuur beter tegen een stootje.
Voor dieren in de natuur wordt het moeilijker om water en voedsel te vinden. Ze moeten langere afstanden afleggen, wat meer energie kost en hun kwetsbaarheid vergroot. Bodemdieren trekken zich dieper terug in de grond, waardoor de bodem minder goed wordt omgewoeld. Ook vlinders, libellen, vissen en kikkers verliezen leefruimte en schuilplekken. Voor weidevogelkuikens, zoals grutto’s en kieviten, betekent een droog voorjaar bijvoorbeeld dat er minder insecten beschikbaar zijn, waardoor hun overlevingskansen sterk afnemen. En als sloten en poelen droogvallen, komt zelfs de voortplanting van soorten in gevaar.
In Zuid-Holland hebben vooral de veenweidengebieden en de duinen te lijden onder de droogte. In bossen, zoals het Staelduinse Bos, zijn de effecten inmiddels duidelijk zichtbaar. Duinen met een waterwinfunctie zoals Meijendel zijn daarbij extra kwetsbaar. Ook de poelen in de vochtige duinvalleien van de Van Dixhoorndriehoek vallen de laatste jaren regelmatig droog. Deze poelen vormen een thuis voor libellen, amfibieën en vogels. Door droogte verdwijnen soorten en duurt herstel in natte periodes vaak lang. Het Zuid-Hollands Landschap werkt daarom aan het verdiepen en herstellen van poelen om de biodiversiteit te behouden.
Een robuuste natuur begint bij water vasthouden. Hogere peilen in bufferzones en groen-blauwe dooradering (het netwerk van sloten, bomenrijen, knotbomen, poelen en heggen) dragen bij aan een betere waterhuishouding. Droogte is vaak groter en schadelijker dan tijdelijke wateroverlast. Het teveel aan water kan worden afgevoerd, maar eenmaal weggezakt water is niet meer beschikbaar.
In droge tijden kan schade tegengegaan worden door zuinig te zijn en minder (grond)water te gebruiken. Dit moet de overheid, en met name de waterschappen, regisseren. Ook zijn bufferzones rondom natuurgebieden wenselijk met hogere waterstanden over klimaatbekkens en calamiteitbergingen zoals in de Boezem achter Haastrecht en bij de Rottemeren.
Daarnaast is het noodzakelijk om de natuur beter met elkaar te verbinden. Verdwenen soorten moeten immers de kans krijgen om zich opnieuw te vestigen. Dat lukt alleen als natuurgebieden bereikbaar zijn via robuuste natuurverbindingen. Daarom moet het Natuurnetwerk in Zuid-Holland worden afgemaakt: versnippering maakt de natuur kwetsbaar, terwijl verbonden natuurgebieden juist veerkracht geven.
Zuid-Hollands Landschap volgt droogte in haar gebieden op de voet. We meten grond- en oppervlaktewaterpeilen en kijken hoe planten en dieren door droge perioden komen. Daarnaast ondernemen we zelf actie:
-
Poelen verdiepen en herstellen
-
Stuwtjes en andere voorzieningen inzetten om water langer vast te houden
-
In overleg met waterschappen en omwonenden de beste waterpeilen instellen
-
Bufferzones ontwikkelen waar water wordt vastgehouden en langzaam kan wegzakken
Zo werken we aan natuur die beter bestand is tegen droogte en die ruimte biedt aan planten en dieren, nu en in de toekomst.
Tip van boswachter Maarten
“
”
Hoe meer stoeptegels, hoe minder water wordt vastgehouden. Til een tegel uit je tuin of bij je voordeur en plant er een bosje wilde bloemen. Goed voor de natuur en het ziet er nog mooi uit ook! Tips voor waterbesparing en vergroening van je eigen tuin, vind je onder andere op de website van Milieu Centraal.
Tip van boswachter Maarten
