Stikstof
Natuur is van ons allemaal, maar vooral ook voor ons allemaal. Zonder natuur geen leven, geen voedsel, geen schone lucht, geen leefbaar klimaat en geen fijne leefomgeving om in te wonen, werken en recreëren. Onze natuur is verwaarloosd. Nederland heeft de minste natuur van Europa en een groot aantal plant- en diersoorten, waaronder insecten en vogels, hollen achteruit. Een teveel aan stikstof is niet alleen slecht voor natuur, maar ook voor onze gezondheid. De deken van stikstof over ons land draagt bij aan grootschalige luchtverontreiniging. Tijd voor een grote omslag die iedereen ten goede komt. Meer natuur biedt meer ruimte voor biodiversiteit, economische ontwikkeling, een aantrekkelijk landschap en een gezonde leefomgeving.
Item start bij 10:48 min.
De stikstofcrisis
Als we de stikstofcrisis voor eens en altijd goed aanpakken, dan zorgt de oplossing niet alleen voor herstel van onze natuur, maar zal deze ook fors bijdragen aan andere urgente uitdagingen waar we als samenleving voor staan. Een daling van stikstofemissies heeft een positief effect op de kwaliteit van oppervlakte- en drinkwater, luchtkwaliteit en volksgezondheid. Bovendien kan het kabinet met de lange termijn investeringen in verschillende sectoren – van landbouw, wegverkeer tot luchtvaart – een belangrijke bijdrage leveren aan een mooi, duurzaam, klimaat- en toekomstbestendig Nederland.
Zet in op een langetermijnbeleid met concrete afrekenbare (tussen-) doelen, regelgeving en middelen om een goede staat van instandhouding van Natura 2000-gebieden te realiseren en stuur daar actief op (bij). Alle sectoren – landbouw, industrie, luchtvaart, bouw en verkeer – leveren een evenredige bijdrage om de stikstofdeken in Nederland te verlagen.
Start met het vaststellen van landelijke reductiedoelen per sector en zorg voor voldoende juridische borging.
Een landbouwbeleid gericht op kringlooplandbouw en grondgebondenheid met weidegang is noodzakelijk om een integrale aanpak te waarborgen. Een ambitieuze uitvoering van de Kabinetsbrede visie Waardevol en Verbonden is hiervoor een belangrijk kader. De omslag naar natuurinclusieve landbouw betekent extensivering van het grondgebruik in combinatie met een drastische vermindering van het gebruik van geïmporteerd krachtvoer en kunstmest. Krimp van de veestapel is dan een onvermijdelijke uitkomst. Bij die omslag is voor boeren een goed verdienmodel te creëren met instrumenten zoals het stapelen van beloning en het beprijzen van milieuschade. Maak een actieplan met concrete afrekenbare doelen.
Een gebiedsgerichte aanpak rondom Natura 2000-gebieden is een belangrijk onderdeel van landelijk beleid om de stikstofdeken te reduceren en natuur te herstellen. Niet alleen vergt stikstofgevoelige natuur een extra opgave, maar ook vindt de hoogste stikstofdepositie plaats nabij de locaties waar de emissie wordt uitgestoten.
Naast de noodzakelijke forse depositiereductie is het voor versterking van onze natuur en het bereiken van een goede staat van instandhouding cruciaal dat het Natuurnetwerk Nederland wordt afgemaakt. Binnen het netwerk moeten de noodzakelijke verbindingen tussen natuurgebieden worden gerealiseerd en beheerd.
In duingebieden is de depositie (neerslag) van stikstof een groot probleem. We zien dagelijks in onze gebieden de directe gevolgen van teveel stikstof; open duin groeit in hoog tempo dicht, waardoor de overleving van kwetsbare planten en dieren onzeker wordt. Daarmee ontstaat een groot risico: dat de ecosystemen in de duinen dusdanig aangetast raken dat we bijzondere soorten als de tapuit en de zandhagedis voor altijd verliezen. Door stikstof-maatregelen vooruit te schuiven, zetten we onze leefomgeving in de kustprovincies, onze kustveiligheid en drinkwatervoorziening, op het spel. Dat risico is onaanvaardbaar.
Over de herkomst van stikstofdepositie in het duin wordt opnieuw gespeculeerd. Ammoniak van zee (3% van de totale stikstofdepositie in Nederland, bron CBS) is een verzamelbegrip voor alle stikstof die met westenwind van zee komt en die we niet direct kunnen herleiden naar één specifieke bron. Ammoniak van zee komt deels overwaaien van industrie uit Engeland en België, is deels te herleiden aan ammoniak die via rivieren uit het binnenland komt en komt deels van de scheepvaart. Het exacte aandeel van deze sectoren is moeilijk aan te tonen. Daarom is ervoor gekozen om ammoniak van zee als een meetafwijking op te nemen bij de eerder genoemde sectoren, zodat we in ieder geval aan de slag kunnen met reductie van stikstof in het duingebied.
De provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland willen opnieuw onderzoek laten doen naar ammoniak van zee. Verder onderzoek naar de herkomst van stikstof van zee kan ons helpen om gerichter te werk te gaan, maar ontslaat ons niet van de plicht om nu te handelen. Ook zonder deze aanvullende onderzoeken, moeten en kunnen op korte termijn grote stappen gezet worden in de aanpak van stikstof.
Hoe nu verder?
Het kabinet heeft vergaande plannen gepresenteerd om de stikstofimpasse te doorbreken. Voor het hele platteland is een goed toekomstperspectief essentieel. De provincie is hiervoor aan zet. Zuid-Hollands Landschap wacht met smart op deze plannen die duidelijkheid moeten geven aan alle betrokkenen. Wij zijn ervan overtuigd dat natuurinclusieve boeren onmisbaar zijn voor ons landelijk gebied. In onze gebieden werken we nauw samen met alle betrokken partijen. Daarbij staan een gezonde leefomgeving en een gezonde natuur voorop. In het landelijk gebied betekent dit dat we veel gesprekken aan de keukentafel voeren. Deze leiden tot een aantal vruchtbare samenwerkingen met onder meer natuurinclusieve boeren, die ook voor ons broodnodig zijn. Natuur beheren kunnen en willen we niet alleen, maar doen we samen met overheden, inwoners en boeren.
